Nánari lýsing

Ég heiti Margrét Erla Maack og er sjálfstætt starfandi fjöllistadís, sprellikerling og danskennari. Í febrúar komst ég að því að ég væri ófrísk og hef síðan þá staðið í því að reyna að átta mig fæðingarorlofskerfinu á Íslandi. Dóttir mín fæðist að öllum líkindum um mánaðamótin september/október og síðustu samskipti við fæðingarorlofssjóð benda til að ég hafi afskaplega takmarkaðan rétt á fæðingarorlofi þar sem þeir mánuðir sem þau líta á til viðmiðunar teljast ekki vera full innkoma að þeirra mati (nánar um þetta neðar). Þetta er ósanngjarnt, þar sem eðli vinnu minnar er fljótandi, stundum er mikið að gera og stundum ekki neitt.

Ég er mun betur sett en margar aðrar í svipuðum sporum. Í fyrsta lagi get ég komið af stað svona söfnun, ég er ekki einstæð og ég tala íslensku (og samt er erfitt fyrir mig að skilja upplýsingar sem ég fæ frá Fæðingarorlofssjóði). Eftir að ég fór að tjá mig um þetta og leita ráða hjá fólki í svipuðum sporum komst ég að því að kerfið gerir einfaldlega ekki ráð fyrir fólki eins og mér - sem sveiflast á milli verkefna, stundum sem launamanneskja en stundum sem frílans.

Með því að styrkja fæðingarorlofið ertu í raun að kaupa þér alls kyns skemmtun á útsöluverði, sem ég mun efna að fæðingarorlofi loknu þegar Tómas faðir hennar, sem er í "alvöru vinnu," tekur við fæðingarorlofskeflinu. Ég er að reyna að safna um 500.000 sem eru 100.000 per mánuð í orlofinu sem ég hyggst taka mér, eftir að efniskostnaður, sendingargjöld og salarleiga hefur verið innt af hendi.

Á hverju áheiti er skírt hvenær ég get efnt loforðið. Söfnunin mun hjálpa mér að vera heima með dóttur minni fyrstu mánuðina og þurfa ekki að slíta hana of snemma af geirvörtunni. Í október ætla ég að vera í 100% orlofi en í nóvember, desember og janúar minnkar hlutfallið og ég byrja að taka smá vinnu hér og þar, eins og nokkra danstíma eða skemmtiatriði. Ég verð í sambandi við styrkjendur um ráðstafanir á áheitum sem eru þess eðlis.

- Vinsamlega athugið að áheitin verður að leysa út á árinu 2020.
- Vegna slæmrar reynslu áður kem ég ekki fram á skemmtunum þar sem áhorfendur eru eingöngu karlmenn (undantekningar eru danstímar fyrir steggjapartý).
- Verð hér miðast við að skemmtun eigi sér stað innan Höfuðborgarsvæðisins.

Af hverju hef ég ekki rétt á meira orlofi? Þessi efnisgrein er leiðinlega og flókna efnisgreinin. Barnið mitt var ekki planað - en afskaplega velkomið samt. Vandamálið felst í því að á því tímabili sem kemur til útreikninga var ég annars vegar launamanneskja og hins vegar sjálfstætt starfandi og það lítur út fyrir að kerfið geri ekki ráð fyrir fólki sem sveiflast svona á milli. Samkvæmt útreikningum Fæðingarorlofssjóðs ætti ég að hafa 521.000 í tekjur á mánuði til að ná því að vera í 100% vinnu að þeirra mati. Ég næ því lágmarki ekki á þeim tímabilum sem mögulega eru reiknuð inn.

Þær upplýsingar sem ég og endurskoðandinn minn höfum fengið frá fæðingarorlofssjóði hafa verið ansi misjafnar í gegnum ferlið, hér eru til dæmis svör sem við fengum fyrir hádegi 23. ágúst:

Reiknist ég sem sjálfstætt starfandi hef ég fengið tvenns konar mismunandi svör:
12 mánuðir sem lýkur 6 mánuðum fyrir fæðingu barns. Stærstan hluta af þeim tíma var ég í Rocky Horror í Borgarleikhúsinu sem launþegi, flest föstudags- og laugardagskvöld og gat því lítið unnið mér inn í sjálfstæðum verkefnum sem í mínu tilfelli eru flest á þeim tíma.
EÐA
Tekjuárið 2018 þar sem ég hafði takmarkaðar tekjur sem sjálfstætt starfandi þar sem ég var á launaskrá Borgarleikhússins allt árið.

Reiknist ég sem launþegi þá eru síðustu sex mánuðir fyrir fæðingu barns til grundvallar - þar sem ég var ekki á launaskrá nema hjá sjálfri mér og í sumar hef ég ekki getað unnið eins mikið og ég vildi, einfaldlega vegna þess að minna er um árshátíðir fyrirtækja og þess háttar yfir sumartímann.

Ég fell því milli stafs og hurðar í kerfinu samkvæmt nýjustu upplýsingum, auk þess sem tekjur mínar á þessum tímabilum eru ekki nógu háar til að Fæðingaarorlofssjóður telji mig vera í fullu starfi.

Í hvert sinn sem ég tjái mig um fæðingarorlof sjálfstætt starfandi á samfélagsmiðlum fæ ég fjölda athugasemda og prívatpósta frá fólki sem hefur gengið í gegnum samskonar hluti og allir tala um hversu flókið og ósanngjarnt kerfið er þegar kemur að sjálfstætt starfandi fólki. Öll tala um óskýr svör og mörg gefast á endandum upp og nýta sér ekki fæðingarorlofsréttinn.

Ásmundur hefur ekki svarað þessum tölvupósti en ég bíð spennt. Samkvæmt nýjasta fréttaflutningi hefur hann áhuga á að lengja fæðingarorlofið sem er mjög jákvætt og hækka hámarkgreiðslurnar - en lítið hefur verið skrifað um lágmarksgreiðslur eða að minnka flækjustig umsækjenda.

Tilgangur þessarar söfnunar er tvíþættur:
Í fyrsta og mikilvægasta lagi að gera mér kleift að sinna barninu mínu fyrstu mánuði lífs þess.
Í öðru lagi að benda á hversu flókið fæðingarorlofskerfið er fyrir þau sem kjósa að vinna sjálfstætt og flæða á milli verkefna. Eins og staðan er í dag er fæðingarorlof lúxus sem foreldrar í frumkvöðlastarfi og sjálfstætt starfandi geta takmarkað nýtt sér. Það álag sem óskýr svör hefur á barnshafandi konur ekki líðandi.

Hins vegar langar mig að hrósa starfsfólki Skattsins og Vinnumálastofnunnar fyrir skilninginn, þolinmæðina og góða og manneskjulega þjónustu í gegnum þetta ferli.

Að lokum langar mig að hvetja sérstaklega þau sem höfðu hvað hæst um "rétt barnsins" í umræðu um þungunarrof fyrr á árinu til að láta í sér heyra fyrst þau bera hag ófæddra barna svo mjög fyrir brjósti, bæði hvað varðar fæðingarorlofsmál og dagvistunarmál þegar fæðingarorlofi sleppir. Einnig það fólk sem hefur áhyggjur af því að íslenska þjóðin sé að fjölga sér of hægt.