Further Information

Málverkið sem slapp út úr rammanum er sjálfstætt framhald af bókinni Listgildi samtímans: Handbók um samtímalist á Íslandi. Bókinni er ætlað að varpa ljósi á málverkið eftir tilkomu ljósmyndarinnar Greint er frá því hvernig málverkið hóf að snúast um eigið eðli og einskorðast efni bókarinnar við það hvernig listmálarar hafa glímt við spurningar á borð við „hvað er málverk?“ og „hvers vegna er þetta málverk?“

Bókin er 128 bls. með 15 myndum af listaverkum. 5 myndir eru prentaðar í lit.

Alls eru þetta 5 kaflar.

Í fyrsta kafla ber ég saman hugmyndir Bandaríska listamannsins Donald Judd við hugmyndir bandaríska gagnrýnandans Clement Greenbergs um lögmál málverksins, þar sem sá fyrrnefndi heldur því fram að listmálarar séu farnir að höfða til rýmisins en sá síðarnefndi vill halda málverkinu innan flatneskju hins málaða myndflatar.

Ég dreg síðan mótsagnir þeirra saman í díalektíska mynd með hjálp hugmynda franska heimspekingsins Jacques Derrida um að það sem er innan myndflatar tengist því sem er utan hans og öfugt; að það sem er „utan“ og „innan“ sé óaðskiljanlegt hvort frá öðru. Ég styðst við þá kenningu alla bókina og skýri hana í lok hvers kafla.

Í öðrum kafla fjalla ég um tengsl mynda og málverks. Ég skoða hvernig listmálarar fyrri alda hafa glímt við sömu lögmál og ljósmyndarar tóku síðar við, eftir að ljósmyndavélin kom til skjalanna. Ég athuga hvernig listmálarar samtímans fást við myndgerð á heimspekilegum forsendum og fremur en að skrásetja umhverfið séu þeir að eiga við eðli mynda og málverks.

Í þriðja kafla skoða ég málverkið handan við myndina, eða málverkið sem hafnar myndgerðinni og einblínir á málverkið sem hlut í sjálfu sér. Hér kemur óhlutbundið málverk til sögunnar, þar sem listmálarar leita að grunnmynd eða kjarna málverksins með tæmandi myndmáli.

Í fjórða kafla er þensla málverksins yfir mörk þrívíddar eða höggmyndalistar tekin til skoðunar. Fjallað er um breytta lögun málverksins frá flatneskju yfir í rými og út frá því skoðuð tengsl frá því sem er „innan“ og „utan“ myndflatar.

Fimmti kafli fjallar um gjörninginn að baki málverkinu og þar er greint frá því hvernig aðferðir listamanna við að mála málverkið móta innihald þess. Einnig er tekin fyrir sú afstaða listamanna að hafna myndgerðinni en láta gjörninginn standa sem málverk í sjálfu sér.

Um höfundinn

Jón B. K. Ransu er fæddur í Reykjavík árið 1967. Hann nam myndlist við AKI-Akademie voor Beeldende Kunst (heitir nú Dutch Art Institute) á árunum 1990-1995 og hefur starfað sem myndlistarmaður allar götur síðan.

Ransu var listgagnrýnandi á Morgunblaðinu á árunum 2002-2010. Hann hefur einnig skrifað um íslenska myndlist í alþjóðleg listtímarit og fræðirit og látið að sér kveða í sýningarstjórn.

Ennfremur er hann myndlistarkennari sem hefur kennt bæði á framhalds- og háskólastigi, fræðigreinar jafnt sem verklegar greinar.

Málverkið sem slapp út úr rammanum er önnur bók höfundar. Fyrri bók hans nefnist Listgildi samtímans: Handbók um samtímalist á Íslandi og kom út árið 2012.

--- English description ---

 

The Painting that Escaped out of the Frame is a book that investigates painting after the invention of photography, and how the painting began to deal with its own nature. and content. The analysis is limited to how painters have dealt with questions such as "what is painting?" and "why is this painting?"

The book is 128 pages written in Icelandic. 15 images of artworks. 5 photos are printed in color.

It is divided into five chapters:

In the first chapter the author discusses and  compares ideas of American artist Donald Judd and American critic Clement Greenberg, where the former argues that painters are beginning to deal with three dimensional space while the latter wants to keep the painting in the two dimensional flatness of the picture plane .

The author then views their contradictions with Hegelian dialectics and the help of French philosopher Jacques Derrida and his ideas on how that which is within the picture plane is related to that which is outside it , or: to that which is "outside" and "inside" are inseparable from each other.

In the second chapter the author discusses the relationship between pictures and painting. First by looking at how the painters of previous centuries have struggled with the same principles and photographers have done. Then examining how contemporary painters deal with philosophical questions on the nature of picture and painting rather than pictorial documentation.

In the third chapter the author discusses paintings outside the picture: or painting that rejects imagery and focuses on painting as an object in itself.

The fourth chapter deals with the expansion of painting to the limit of three dimensionality.  Where the shape of the painting and its form tears itself from pictorial space into object space.

The fifth chapter discusses the act behind the painting and how the techniques or methods of artists shape the paintings content.